Zaangażowany zespół? Cz.2 Humorzasty zespół? Im więcej przyjemności tym więcej bólu. Kreatywność, dopamina, sen i ból.*

W mózgu przyjemność i ból działają na zasadzie "wagi" - gdy doświadczamy czegoś przyjemnego, waga przechyla się na stronę przyjemności, a gdy odczuwamy ból psychiczny "umysłowy" - np. poczucie krzywdy, niesprawiedliwości - waga przechyla się na stronę bólu. Pochłonięci gniewem możemy tego bólu nie zauważyć.

Kreatywność wynika z pracy obu półkul mózgu. W stanie relaksu łatwiej jest nam kojarzyć i łączyć w całość myśli, tworzyć nowe pomysły. Potrafimy też planować, oceniać i wybierać, które idee warto zrealizować. Mamy postawę twórczą, oraz postrzegamy i oceniamy możliwości. Innowacyjność jest wynikiem kreatywności, a innowacja ostatnim etapem wprowadzania zmiany.

Dopamina stanowi część systemu nagrody, który wpływa na uczenie się, przetwarzanie informacji, i kreatywność. Wywołuje stan oczekiwania na coś przyjemnego, i motywuje do działania. Natomiast serotonina daje poczucie satysfakcji "tu i teraz". Zauważalna sztywność myślenia może świadczyć o nadmiarze serotoniny. Niedobór serotoniny to obniżony nastrój utrudniający kreatywność. 

Dobre samopoczucie dzięki serotoninie zmniejsza lęk, pomagając swobodniej myśleć.  Serotonina wpływa na uwagę, pamięć i elastyczność myślenia. Wzmacnia zdolność do przełączania się między różnymi myślami i perspektywami. Długotrwałe myślenie i cierpliwość to efekt serotoniny. W nocy regenerujemy się dzięki serotoninie porządkując wspomnienia podczas snu, co może być podstawą nowych pomysłów i kreatywności.

Dopomina to nie tylko "podatność" na uzależnienia. Kreatywność jest efektem wzrostu dopaminy. Łączymy informacje w jedną całość, podekscytowani dążymy do czegoś, oczekując na efekt, kreując coś nowego, odkrywczego, oryginalnego. Motywujemy się, "napędzamy" do dalszych działań.

Poziom dopaminy ma wpływ na umiejętności kontroli, dostrzegania i radzenia sobie w trudnej sytuacji. Postrzegania trudności z nowej perspektywy i wyboru nowego sposobu rozwiązania. Więc dopamina ma wpływ na umiejętność zmiany sposobu myślenia, dostrzegania, że aktualne działanie nie jest najlepszym rozwiązaniem.

Odpowiedni poziom dopaminy to mniejsze "rozproszenie", i większa łatwość skupiania się.

Duże wahania w poziomie dopaminy hamują kreatywność. Zbyt dużo dopaminy to podatność na impulsywność i dekoncentrację. 

Jedno z badań wykazało, że (...) "trening myślenia o przyszłości zmniejsza impulsywność, a uczenie ludzi myślenia o konkretnych przyszłych wydarzeniach może zmniejszyć impulsywność i usprawnić podejmowanie decyzji." (...) 

Badani wybierali oczekiwanie na długotrwałe korzyści zamiast na natychmiastową nagrodę.

Zbyt niski poziom dopaminy to spadek, a nawet brak motywacji i apatia, czyli obojętność na bodźce nagradzające.

(... ) "Osoby apatyczne, lub z niskim poziomem entuzjazmu, z jakiegoś powodu postrzegają sytuacje jako losowe, wykazują mniej chęci do poznania i zrozumienia otoczenia, uważając, że zmiany nie mają znaczenia." (...) Potrzebują akceptacji i reorganizacji planów zawodowych, powrotu poczucia sprawczości, nadziei i pewności. 

Motywacja i pozytywne emocje związane z uwalnianiem dopaminy mogą zmniejszać odczuwanie bólu.

Wyniki badań naukowych nad efektem placebo wykazały, że oczekiwanie na ulgę w bólu może aktywować te same obszary mózgu, które są aktywowane przez leki przeciwbólowe. W pozytywnym kontekście to oczekiwanie może sprawiać przyjemność, bo oceniany ból jest mniejszy niż mógłby być. Znamy silniejszy ból. Mamy świadomość, że moglibyśmy być w gorszej sytuacji, ból mógłby być silniejszy.  

Odkrycie to sugeruje, że umysłem możemy łagodzić ból, a odczuwanie przyjemności zależy od interpretacji poziomu bólu. 

Zatem wydaje się być możliwe, by umysłem regulować poziom bólu i kreatywności. Wystarczyłoby koncentrować się na satysfakcji z danej chwili, "tu i teraz", zwiększając tym poziom serotoniny. W następstwie tego, już samo oczekiwanie na przyjemność staje się przyjemnością, planowanie daje przyjemność. 

Stres, frustracja, zmartwienia, problemy, przewlekłe zmęczenie, apatia schorzenia, to fakty, i ból odczuwany każdego dnia życia. 

Emocje, takie jak lęk, strach, smutek i gniew, mogą zarówno zwiększyć, jak i zmniejszyć intensywność bólu. W czasie stresu mózg może uwalniać endorfiny, a w momencie lęku, a nawet i depresji odczuwanie bólu może być większe. 

Przy czym lęk może motywować do analizy otoczenia i sytuacji jako zmiennej. Osoby lękliwe porażki mogą traktowane jako punkt zwrotny, aby rozważyć więcej opcji.

Indywidualna umiejętność relaksowania to swobodny przepływ myśli ku kreatywności. Pomaga w tym też sen wpływając na nastrój, poziom energii, pamięć, koncentrację. Dobry sen relaksuje, i pomaga podejmować trafne decyzje.

Niewyspanie to często drażliwość i frustracja utrudniająca komunikację, i selekcjonowanie ważnych informacji.

Sen i kortyzol.

Sen wpływa na nastrój, poziom energii, pamięć, koncentrację i kreatywność. Dobry sen relaksuje, i pomaga podejmować trafne decyzje.

Bezsenność spowodowana wysokim poziomem kortyzolu może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, depresja, choroby sercowo-naczyniowe i insulinooporność.

Czasami jako "przykład" przypisuje się wybitnym postaciom historycznym nawyk spania bardzo krótko, co miało im pozwalać na więcej pracy i osiągnięć. Często są to anegdoty, a nie fakty.

W dzisiejszym szybkim tempie życia wielu ludzi śpi krócej z powodu godzin pracy, dojazdów, obowiązków, i czasu spędzanego online.

*Opracowanie własne.

Literatura:

(1) (...) "Placebo może sprawić, że poczujesz się lepiej, ale nie wyleczy cię. Wykazano, że jest najskuteczniejsze w przypadku takich schorzeń, jak leczenie bólu, bezsenność związana ze stresem." (...)

"Sposób działania placebo nie jest jeszcze do końca poznany, ale wiąże się ze złożoną reakcją neurobiologiczną, która obejmuje wszystko, od wzrostu neuroprzekaźników dobrego samopoczucia, takich jak endorfiny i dopamina, po większą aktywność w niektórych obszarach mózgu powiązanych z nastrojami, reakcjami emocjonalnymi i samoświadomością. Wszystko to może mieć korzyści terapeutyczne. Efekt placebo to sposób, w jaki mózg przekazuje ciału, czego potrzebuje, aby poczuć się lepiej." (...)

"Jak możesz dać sobie placebo, oprócz wzięcia [cukrowej] pigułki? Praktykowanie metod samopomocy jest jednym ze sposobów. Angażowanie się w rytuał zdrowego życia - prawidłowe odżywianie, ćwiczenia, joga, jakościowy czas towarzyski, medytacja - prawdopodobnie dostarczają niektórych kluczowych składników efektu placebo." (...)

Cytat za: "The power of the placebo effect.

"Trening yourself with your mind is possible, but there is more to the placebo effect than positive thinking." Lipiec 2024

https://www.health.harvard.edu/newsletter_article/the-power-of-the-placebo-effect

(2) (...) dopamina ewidentnie nie jest niezbędna do wywołania efektu placebo jako analgezji [zniesienia bólu] to pewne wymiary przetwarzania nagrody zależne od dopaminy, które są bardziej powiązane z aktywnym działaniem i aspektami motywacyjnymi, mogą nadal oddziaływać na doświadczenie bólu. (...) 

"Dopamina nie jest niezbędna do uzyskania efektu placebo w łagodzeniu bólu." 2024 rok

"Dopamine Not Essential for Placebo Effect in Pain Relief."

https://neurosciencenews.com/dopamine-pain-placebo-27668/

(3) Neurobiologia analgezji placebo: szlak mózgowy wyjaśnia, w jaki sposób oczekiwania zmniejszają ból. 2024 rok

"The neuroscience of placebo analgesia: Brain pathway explains how expectations reduce pain".

https://www.psypost.org/the-neuroscience-of-placebo-analgesia-brain-pathway-explains-how-expectations-reduce-pain/#

(4) "Jak działa efekt placebo w znoszeniu bólu? Naukowcy coraz bliżej poznania prawdy." 2024 rok https://www.termedia.pl/neurologia/Jak-dziala-efekt-placebo-w-znoszeniu-bolu-Naukowcy-coraz-blizej-poznania-prawdy,57297.html

Cytowane badania:

(5) "Trening epizodycznego myślenia o przyszłości zmniejszył ryzyko impulsywnego podejmowania decyzji."

"Trening myślenia o przyszłości zmniejsza impulsywność." 2025

"Future Thinking Training Reduces Impulsivity"

https://neurosciencenews.com/future-thinking-impulsivity-28458/

(6) "Lęk i apatia wpływają na podejmowanie decyzji w przeciwny sposób".

(...) „Te stany emocjonalne wpływają zarówno na otwartość na nowe doświadczenia, jak i na postrzeganie nieprzewidywalności świata”. 

"Anxiety and Apathy Affect Decision-Making in Opposite Ways." 2025

https://neurosciencenews.com/anxiety-appathy-decisions-28460/

(7) "Słaby sen zmienia komórki odpornościowe, zwiększając ryzyko chorób zapalnych."

(...) "nawet jedna noc pozbawienia snu może zmienić profile komórek odpornościowych, aby przypominały te obserwowane w otyłości, stanie związanym z przewlekłym stanem zapalnym." (...)

"Poor Sleep Alters Immune Cells, Increasing Risk for Inflammatory Diseases." 2025

https://neurosciencenews.com/slep-deprivation-immune-system-28436/

(8) Jak sen wpływa na twoją kreatywność w pracy? Mateusz Majchrzak YouTube 

(9) (...) Dopamina jest znana ze swojej roli w śledzeniu reakcji na nagrody, takie jak jedzenie, seks, pieniądze lub poprawna odpowiedź na pytanie.

(...) Neurony dopaminowe monitorują różnicę między nagrodami, które spodziewałeś się otrzymać za zachowanie, a tym, co faktycznie otrzymałeś. Neurobiolodzy nazywają tę różnicę błędem przewidywania nagrody.

(...) Badania wykazały, że niektóre neurony dopaminowe reagują tylko na nagrody, podczas gdy inne reagują zarówno na nagrody, jak i negatywne doświadczenia, co doprowadziło do hipotezy, że w mózgu może być więcej niż jeden układ dopaminowy. (...)

"Zaskakująca prawda o dopaminie."

"The surprising truth about dopamine."

Kimberlee D'Ardenne 2024

https://www.psypost.org/neuroscience-the-surprising-truth-about-dopa

mine/

(10) Badacze (...) odkryli, że aktywność dopaminy i serotoniny zmieniała się w przeciwnych kierunkach: dopamina wzrastała wraz z sygnałami nagrody, podczas gdy serotonina malała. Potwierdzało to hipotezę opozycji, wskazując, że oba neuroprzekaźniki działają jako przeciwstawne siły podczas podejmowania decyzji i uczenia się. (...)

"Naukowcy ujawniają przeciwstawne role dopaminy i serotoniny w fascynującym przełomie w dziedzinie neuronauki." 2024

"Scientists reveal dopamine and serotonin’s opposing roles in fascinating neuroscience breakthrough."

https://www.psypost.org/scientists-reveal-dopamine-and-serotonins-opposing-roles-in-fascinating-neuroscience-breakthrough/