Zaangażowany zespół? Cz.1 Humorzasty zespół? Im więcej przyjemności tym więcej bólu. Empatyczne strategie wsparcia pracowników.

Każdy odczuwa ból i przyjemność inaczej. Różni nas genetyka, płeć i doświadczenia życiowe.

Wiedza na temat biologicznych mechanizmów działania mózgu, w tym przyjemności i bólu, jest nieustannie aktualizowana. Może wpływać na decyzje i zmiany dotyczące zarządzania zespołem. Ocenę ryzyka pod kątem zdrowia pracowników w kontekście zarządzania sytuacyjnego. 

Nasz mózg zmienia każdy bodziec. Potrafimy samo nagradzać się za to, że coś się udało i bywa, że zamiast refleksji, karzemy się za coś.

Ból to sygnał ostrzegawczy - "Alarm" o potencjalnym uszkodzeniu tkanek, objawiający się naturalnie i emocjonalnie wzrostem poziomu pobudzenia i lęku. Ból informuje nas o nadchodzącym niebezpieczeństwie typu: niedobory, przewlekłe zmęczenie, szok, przewlekły stres, uraz, choroba, stan zapalny, ból uogólniony, lęk uogólniony i nerwica lękowa.

Z tego również "pochodzą" obawy i lęki związane z historią życia pracownika ujawniające się jako wycofanie się, lub konfrontacja. 

Mechanizm nagrody i kary, przyjemności i bólu w mózgu, pomaga nam kierować naszym zachowaniem, hamując ból, i uwalniając dopaminę, endorfiny i opioidy. 

Ból może "uwrażliwić", zwiększyć nasze odczuwanie przyjemności. Po ustaniu bólu nawet najmniejsza przyjemność może być odczuwana jako znacznie większa, niż przed pojawieniem się bólu. Na przykład chwilowa przerwa w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego może być odczuwana jako coś "niezwykle" przyjemnego.

Koncepcja mechanizmu odczuwania przyjemności i bólu w mózgu tłumaczy reakcje i dążenia, motywację pracownika. Daje zrozumienie zarówno pozytywnych, jak i negatywnych aspektów ludzkiego zachowania, w tym uzależnień.

W mózgu przyjemność i ból działają na zasadzie "wagi" - gdy doświadczamy czegoś przyjemnego, waga przechyla się na stronę przyjemności, a gdy odczuwamy ból psychiczny "umysłowy" - np. poczucie krzywdy, niesprawiedliwości - waga przechyla się na stronę bólu. Pochłonięci gniewem możemy tego bólu nie zauważyć.

Kiedy czujemy, że robimy coś przyjemnego, mózg uwalnia dopaminę neuroprzekaźnik odpowiedzialny za odczuwanie przyjemności i motywacji. Im więcej dopaminy, tym więcej motywacji do robienia rzeczy przyjemnych.

Organizm dąży do homeostazy, do utrzymania równowagi między przyjemnością a bólem. Oznacza to, że po doświadczeniu przyjemności, mózg będzie próbował "zrównoważyć" to odczucie, zmniejszając poziom dopaminy lub zwiększając odczuwanie bólu.

Zapewne spotkaliśmy w życiu osoby, które z przyjemnością poszukują intensywnych doznań "pozornie negatywnych, ale ostatecznie prowadzących do przyjemności". Ekscytują ich sytuacje, które dla innych są nieprzyjemne. Czerpią przyjemność z adrenaliny: czujności i szybszego bicia serca.

Nasze neurony lustrzane uczą nas empatii i zachowań prospołecznych. Świat, w którym żyjemy dostarcza nam wielu bodźców, które nieustannie analizujemy często przez pryzmat przeszłych doświadczeń.

Stres to pobudzenie nacechowane lękiem. Bodźcowanie mózgu, jest po prostu pobudzeniem, które możemy potraktować jako napęd, energię, mobilizację do działania lub nacechować go emocjami, w skrócie nazwę je: emocjami lęku i bólu.

Lęk jest informacją do przeanalizowania, i wyciągania wniosków. Natomiast poczucie apatii, poczucie braku entuzjazmu, stanowi trudność dla przeżywającego w postrzeganiu otoczenia, czegoś nowego, i w podejmowaniu decyzji. 

Jedno z badań wykazało, że (...) "Osoby lękliwe postrzegają sytuację jako bardziej zmienną i po porażkach zastanawiają się więcej. (...) [Postrzegają większą zmienność otoczenia i rozważają więcej opcji.] 

(...) Są bardziej otwarte na nowe doświadczenia niż osoby apatyczne.

(... ) "Osoby apatyczne, lub z niskim poziomem entuzjazmu, postrzegają sytuację, wyniki, jako losowe, przypadkowe, i wykazują mniej chęci do poznania i zrozumienia otoczenia, uważając, że zmiany nie mają znaczenia."(...)

Ból jest globalnym problem naszej cywilizacji. Zrozumienie, że ból to nie tylko "dyskomfort", a fizyczny i emocjonalny problem, pomaga budować empatyczne strategie wsparcia pracowników, tak, by każdy w zespole czuł się dobrze i był efektywny. Ból jednego pracownika jest subiektywnym doświadczeniem i wyzwaniem dla całego zespołu.

Bliskość, która uzdrawia.

Jedną z naturalnych strategii radzenia sobie z bólem jest rozmowa. Wystarczy życzliwość, możliwość swobody opowiadania, atmosfera w pracy sprzyjająca takim rozmowom, czyli kultura bezpieczeństwa.

Bycie życzliwym, doświadczanie życzliwości od innych, a nawet tylko obserwowanie życzliwości uwalnia hormony szczęścia, w tym serotoninę, a zatem wzbudza w nas satysfakcję, poczucie przynależności, a oksytocyna bliskości. Życzliwość jest mocno osadzona w rzeczywistości "tu i teraz", dany moment, dana chwila.

Bólu nie wolno bagatelizować. Zrozumienie wpływu bólu na decyzje pracowników, daje zrozumienie ich potrzeb, w tym "trudności" i nieobecność w pracy. Dlatego dobrą strategią wsparcia pracowników są elastyczne godziny pracy, czy możliwość pracy zdalnej wedle potrzeb.

Można też opracować nowe plany pracy, lub plany powrotu do pracy dla doświadczających długotrwałego bólu pracowników. Praca zespołowa jest naturalną właściwością naszego mózgu. Badania wykazują, że chętniej współpracujemy w większych grupach. Mamy instynkt społeczny i pomimo różnych doświadczeń wybieramy współpracę. Ból nie powinien wykluczać ze społeczności, zamykać w domu, być głównym argumentem do przejścia na emeryturę.

*Opracowanie własne.

Cytowane badania:

"Lęk i apatia wpływają na podejmowanie decyzji w przeciwny sposób".

(...) „Te stany emocjonalne wpływają zarówno na otwartość na nowe doświadczenia, jak i na postrzeganie nieprzewidywalności świata”.

(...)

„Na przykład osoba niespokojna może postrzegać rynek pracy jako nieprzewidywalny i wymagający ciągłej czujności — obsesyjnie sprawdzając oferty pracy pomimo odrzuceń. Osoba doświadczająca apatii może postrzegać poszukiwanie pracy jako losowe, używając tego samego CV — wierząc, że zmiany nie będą miały znaczenia”. (...)

Cytat za: "Anxiety and Apathy Affect Decision-Making in Opposite Ways." 2025

https://neurosciencenews.com/anxiety-appathy-decisions-28460/